10 PHẢN ỨNG HÓA HỌC TRONG CUỘC SỐNG HÀNG NGÀY - Trường THCS Đào Duy Từ Hà Nội
10 PHẢN ỨNG HÓA HỌC TRONG CUỘC SỐNG HÀNG NGÀY - Trường THCS Đào Duy Từ Hà Nội
Khi bạn trộn các hóa chất trong phòng thí nghiệm, bạn có thể dễ dàng quan sát phản ứng của chúng, nhưng trong cuộc sống thường ngày của chúng ta cũng xảy ra rất nhiều phản ứng hóa học.
1. Quang hợp
Thực vật gây ra một phản ứnghóa họcgọi là quang hợp nhằm chuyển Cacbon điôxit và nước thành dinh dưỡng (glu-cô-zơ) và Ô-xy. Đây là một trong những phản ứnghóa họcphổ biến nhất thường ngày và đồng thời cũng là phản ứng quan trọng nhất, vì đấy là cách thực vật tạo ra dinh dưỡng cho chính chúng và các loài động vật, cũng như chuyển hóa cacbonic thành ô-xy.
Phương trìnhhóa học:
6 CO2+ 6 H2O + Ánh sáng → C6H12O6+ 6 O2
Hô hấp tế bào hiếu khí là quá trình ngược lại với quang hợp. Quá trình nàynăng lượngphân tử kết hợp với ô-xy chúng ta thở nhả ranăng lượngcần thiết cho các tế bào, sản phẩm phụ của nó là cacbonic và nước. Năng lượng các tế bào sử dụng là năng lượnghóa họccó tên là ATP.
Đây là phương trìnhhóa họctổng quát quá trình hô hấp tế bào hiếu khí:
C6H12O6+ 6O2 → 6CO2 + 6H2O + Năng lượng (36 ATPs)
Ngược lại với hô hấp hiếu khí, hô hấp kị khí là một loạt các phản ứnghóa họccho phép tế bào lấy lạinăng lượngtừ các phân tử phức hợp mà không có ô-xy. Các tế bào trong cơ của bạn thực hiện hô hấp kị khí bất cứ khi nào bạn tiêu hao ô-xy vận chuyển tới chúng, như lao động cơ bắp trong thời gian dài và cường độ lớn. Hô hấp kị khí diễn ra trong quá trình men và vi khuẩn lên men, sản xuất ê-ta-nol, cacbonic và các loạihóa chấtkhác để sản xuất ra pho-mat, rượu, bia, sữa chua, bánh mì và nhiều sản phẩm thông dụng khác.
Phương trình tổng quát của một hình thức hô hấp kị khí như sau:
C6H12O6→ 2C2H5OH + 2CO2+năng lượng
Mỗi lần bạn quẹt diêm, châm nến, bật lửa hay châm vỉ nướng, bạn đều có thể quan sát được phản ứng cháy. Sự cháy là sự kết hợp các phân tử mangnăng lượngvới ô-xy để tạo ra khí cacbonic và nước.
Ví dụ, phản ứng cháy của propan, hình thành trong vỉ nướng ga và một số lò sưởi:
C3H8+ 5O2→ 4H2O + 3CO2+năng lượng
Từ xa xưa, khi sắt hóa ra lớp bọc bên ngoài đỏ gọi là gỉ sét. Đây là một ví dụ của phản ứng ô-xy hóa. Các ví dụ hàng ngày khác về phản ứng ô-xy hóa như sự hình thành gỉ đồng trên bề mặt đồng hay xỉn bạc.
Đây là phương trìnhhóa họcvề hình thành gỉ sét:
Fe + O2+ xH2O → Fe2O3. XH2O
Nếu bạn kết hợp giấm với baking soda làm núi lửahóa họchay sữa với bột nở trong chế biến món ăn, tức là bạn đã làm thí nghiệm phản ứng thế. Các thành phần tái kết hợp tạo ra khí cacbonic và nước. Khí cacbonic hình thành nên bọt khí trong núi lửa, giúp cho các vật chất nóng chảy trào lên. Những phản ứng này có vẻ dễ thực hiện, nhưng nó thường bao gồm nhiều bước.
Đây là phương trìnhhóa họctổng quát cho phản ứng giữa baking soda và giấm:
HC2H3O2(aq) + NaHCO3(aq) → NaC2H3O2(aq) + H2O() + CO2(g)
Pin sử dụng phản ứng điện –hóa họchay phản ứng ô-xy hóa khử để chuyển hóanăng lượnghóa họcthành điện năng. Phản ứng ô-xy hóa tự nhiên xảy ra trong các tế bào điện, còn phản ứng hóa học nhân tạo xảy ra ở trong các bình điện phân.
8. Quá trình tiêu hóa
Hàng nghìn phản ứnghóa họcxảy ra trong suốt quá trình tiêu hóa. Ngay sau khi bạn đưa thức ăn vào trong miệng, một loại enzym trong nước bọt có tên là amylaza bắt đầu phá vỡ các phân tử đường và các cacbonhydrat thành các phân tử nhỏ hơn cơ thể chúng ta có thể hấp thu. Axit HCl trong dạ dày phản ứng với thức ăn nhằm phá vỡ chúng, đồng thời các enzym cũng bẻ gẫy các liên kếthóa họccủa các phân tử protein và chất béo, để cơ thể có hấp thụ chúng qua thành ruột ngấm vào máu.
Khi bạn kết hợp một loại a-xit (như giấm, chanh, axit sulfuric, axit clohidric (HCl)) vơi một bazo (như baking soda, xà phòng, a-mô-ni-ac, a-xê-tôn), tức là bạn đang thực hiện một phản ứng axit-bazo. Đây là những phản ứng trung hòa a-xit và bazo, tạo ra muối và nước.
NaCl (muối ăn) không phải là loại muối duy nhất.
Ví dụ, dưới đây là phương trìnhhóa họctổng quát của phản ứng axit-bazo tạo ra kali clorua, một loại muối thông dụng thay thế muối tinh: HCl + KOH → KCl + H2O
Xà phòng và các chất tẩy rửa làm sạch bằng các phản ứnghóa học. Xà phòng nhũ hóa bụi bẩn, tức là, bụi bẩn dầu bám vào xà phòng, rồi theo nước trôi đi. Chất tẩy rửa hoạt động theo cơ chế chất hoạt tính bề mặt, làm giảm sức căng bề mặt của nước để nước tương tác với dầu, cô lập, và rửa trôi bụi bẩn.
